جاماندگان تحصیل در دوران کرونا / آموزش مجازی برای طبقه خاص بود؟
روزهای سیاه کرونایی در ایران گذشت و حالا شمار فوتی‌ها و مبتلایان کرونا در ایران پایین آمده است. در دوران کرونا آموزش مجازی از چالش‌هایی بود که کشور با آن مواجه شد. سوال اینجاست که آموزش مجازی در ایران چقدر به عدالت آموزشی نزدیک بود؟
شمار فوتی‌ها و مبتلایان کرونا در ایران کم شده است. البته این به معنای پایان کرونا نیست اما از آن روزهای سیاه کرونایی عبور کرده‌ایم. آموزش مجازی هم دیگر به صورت کامل جای خود را در سال جدید به آموزش حضوری داد. اما تجربه ایران از آموزش مجازی چقدر به عدالت آموزشی نزدیک بود؟
بعد از همه‌گیری کرونا، بسیاری از کشورها از جمله ایران، آموزش مجازی را جایگزین کلاس‌های حضوری کردند. اما در ایران آموزش مجازی چندان آسان نبود. از یک سو بستر لازم برای این نوع آموزش وجود نداشت و از سوی دیگر دسترسی برخی از دانش‌آموزان به اینترنت، تلفن همراه، تبلت و لپ‌تاپ محدود بود.
همین موارد شرایط آموزش مجازی را هم برای این دانش‌آموزان سخت کرد، هم معلمان. تا آنجا که به گفته وزیر آموزش‌وپرورش سه میلیون نفر از گردونه تحصیل خارج شدند. (همشهری)
آموزش مجازی برای طبقه خاص؟
حسین بشارت، استاد دانشگاه درباره این تجربه آموزش مجازی در ایران به تجارت‌نیوز می‌گوید: «کرونا آموزش فراگیر را وارد مرحله‌ایی تازه کرد. کشورها در اثر ضرورت پیش‌آمده مجبور به استفاده از تکنولوژی‌های تحت وب برای آموزش شدند. این در نگاه اول تغییری اساسی و بنیادین و یک گام به جلو محسوب میشود.»
او ادامه می‌دهد: «آموزش مجازی فرصت‌های آموزشی را که پیش‌تر در اختیار طبقه خاصی از جامعه بود به دست افراد بیشتری می‌رساند. همین نکته، برابری اجتماعی را تقویت می‌کند. زیرا آموزش، پایه‌ای‌ترین حق شهروندان و مهم‌ترین ابزار آنان در زیست مدرن است.»
بشارت می‌گوید: «آموزش مجازی علاوه بر ایجاد برابری در فرصت‌های آموزشی، بر کاهش هزینه‌ها نیز تاثیر شگرف دارد. همین عامل می‌تواند در مقوله برابری و عدالت، جز عوامل تعییین‌کننده باشد.»
او می‌گوید: «از آنجا که تکنولوژی در سیر خود همواره طبقات فرودست را نیز متأثر می‌کند. فارغ از اینکه میزان این تاثیر را در قیاس با طبقات مرفه چه میزان در نظر بگیریم، اصل موضوع بر کاهش فاصله طبقاتی در دراز مدت اثر بنیادی می‌گذارد.»
این استاد دانشگاه و دکتری حقوق می‌گوید: «آنچه گفته شد تأثیراتی است که در نگاه اول به ذهن می‌رسد. مساله از آنچه گفته شد عمیق‌تر است. باید جزئی‌تر تجربه آموزش مجای در ایران را بررسی کرد.»
ترک تحصیل اجباری دانش‌آموزان در دوران کرونا
بشارت می‌گوید: «طبق آمار رسمی آموزش‌وپرورش حدود یک میلیون دانش‌آموز در دوران کرونا ترک تحصیل کرده‌اند. این آمار برای دانش‌آموزان در آستانه ترک تحصیل بیش از سه میلیون نفر است. این دانش‌آموزان عمدتا در مناطق محروم و حاشیه کشور زندگی می‌کنند.»
او ادامه می‌دهد: «آمار دیگری که عمق بحران را آشکارتر می‌کند تعداد دانش‌آموزانی است که در مدت کرونا از دسترسی به گوشی هوشمند یا کامیپوتر شخصی محروم بودند. اگر این عدد را با تعداد کل دانش‌آموزان کشور، ۱۴ میلیون، مقایسه کنیم صورت دهشتناک فاجعه نمایان میشود. بیش از یک سوم دانش‌آموزان کشورر از جریان آموزش خارج شده‌اند که این را باید برابر با ترک تحصیل اجباری دانست.»
این استاد دانشگاه می‌گوید: «در مسابقه کسب فرصت‌ها و موقعیت‌های اجتماعی، پنج میلیون از ایرانیان از همان ابتدای مسیر، از ادامه بازمانده‌اند و در کسب ابتدایی‌ترین حق حیات خود ناتوان شده‌اند. آنها چه زمانی این فاصله اساسی را می‌توانند جبران کنند؟ در جهانی که سرعت تحولات به دقیقه و ثانیه می‌رسد این کودکان و نوجوانان بازمانده با چه راهکار جبرانی می‌توانند به دیگران برسند؟»
بشارت در ادامه از تاثیر آموزش مجازی می‌گوید: «واقعیت این است که پر کردن این شکاف در این مرحله سخت‌ترین کاری است که دغدغه‌مندان عدالت اجتماعی قادر به ارائه راهکار برای آن هستند. زیرا در اولین مراحل زندگی و در اساسی‌ترین سال‌های حیات فردی اتفاق می‌افتد و ناتوانی را در فرد تثبیت می‌کند.»
او در پایان می‌گوید: «دولت به عنوان نهادی که برقراری عدالت جز تعاریف پایه‌ایی آن است باید کرونا را به عنوان یک پدیده بی‌سابقه و ویرانگر در مبحث عدالت در نظر بگیرد. ورای راهکارهای همیشگی عدالت محور، ویژه بودن ضربات وارده به بدنه محروم را در برنامه‌های خود مد نظر قرار دهد.»