قیمت پراید سررسام آور شد

 باتوجه به اینکه قریب شش ماه قیمت‌گذاری خودرو به ستاد تنظیم بازار سپرده شده، این سوال مطرح است وضعیت بازار فعلی نتیجه ناکامی ستاد تنظیم بازار است یا علت دیگری دارد؟

اواخر مهر ماه سال گذشته، آلبرت بغزیان (دبیر هیات تجدید نظر شورای رقابت) ضمن تاکید براینکه اگر شورای رقابت نبود، پراید ۲۰۰ میلیون تومان قیمت داشت، اعلام کرد: ما در شورای رقابت قیمت خودرو را تعیین نمی‌کنیم، بلکه فرمولی برای قیمت‌گذاری داریم. این اطمینان وجود دارد که اگر شورای رقابت نبود، قیمت خودرو بسیار گران‌تر از قیمت‌های فعلی بود و به عنوان نمونه قیمت پراید به ۲۰۰ میلیون تومان می‌رسید. خودروسازان اگر مدعی هستند قیمت‌ها واقعی نیست فرمول‌های جایگزین ارائه بدهند نه اینکه اصل قیمت‌گذاری خودرو در شورا را زیر سوال ببرند. خودروسازان با زیان‌ده نشان دادن خودشان می‌خواهند مابه‌التفاوت قیمت کارخانه تا بازار را به جیب خودشان بریزند؛ آن‌ها اگر راست می‌گویند قیمت تمام شده قابل اتکا برای محصولاتشان را ارائه دهند.

این منت‌ ۲۰۰ میلیون تومانی نشدن پراید توسط دبیر هیات تجدید نظر شورای رقابت، واکنش کارشناسان و فعالان صنعت خودرو را در پی داشت. برخی کارشناسان معتقد بودند که هزینه تمام شده خودروسازان به سبب دلایل متعدد همچون سوءمدیریت، ساختار غلط، سیاسی کاری‌ها و... بالاست اما چون توان یا علاقه اصلاح آن را ندارند، زیان خود را از جیب مردم جبران می‌کنند.

برخی دیگر ادعای شورای رقابت در کنترل بازار که نتیجه مداخله در قیمت‌گذاری است را تصوری کاملا اشتباه می‌دانستند و معتقد بودند که شورای رقابت بایستی از تصمیم دولت برای فعالیت محدود به هدایت، حمایت و نظارت پیروی کند؛ در غیر این صورت شورایی برای تهدید رقابت خواهد بود.

حدود یک ماه پس از این ماجرا، وزیر صنعت، معدن و تجارت از واگذاری تعیین قیمت خودرو به ستاد تنظیم بازار خبر داد و اعلام کرد که بررسی قیمت گذاری خودروها به ستاد تنظیم بازار سپرده شده و این ستاد درباره این موضوع تصمیم گیری خواهد کرد. در این راستا، سازوکاری که برای قیمت‌گذاری خودرو اتخاذ شده، این است که قیمت خودروهایی که از محل افزایش تولید خودروسازان به بازار عرضه خواهد شد، با احتساب قیمت تمام شده و سود قانونی که به تأیید نهاد ناظر خواهد رسید، محاسبه خواهد شد.

به دنبال این خبر، این سوال پیش آمد که آیا شورای رقابت بطور رسمی بار دیگر از قیمت‌گذاری خودرو کنار گذاشته شده است؟ البته که شورای رقابت هیچگاه این کنار گذاشته شدن را نپذیرفت.

حال که قریب شش ماه از این موضوع می‌گذرد، بررسی روند بازار خودرو طی روزهای اخیر نشان می‌دهد که قیمت پراید این روزها به ۲۰۰ میلیون تومان هم رسیده است. براین اساس این سوال مطرح است که آیا ستاد تنظیم بازار در مدیریت و کنترل بازار خودرو ناموفق بوده است یا این افسارگسیختگی بازار خودرو علت دیگری دارد. آیا اگر همچنان شورای رقابت نهاد اصلی نظارت بر

بازار خودرو بود، اوضاع فرق چندانی با حال حاضر داشت؟

تاکید می‌شود که ستاد تنظیم بازار متولی اصلی تعیین قیمتِ مصوب خودروهاست و نقشی در قیمت‌گذاری محصولات خودروسازان در بازار آزاد ندارد؛ اما با توجه به عنوان این سازمان که نهادی برای تنظیم بازار شناخته می‌شود، انتظار می‌رود بازار را مدیریت کرده و اجازه ندهد که دلالان و صاحبان خودرو "دلخواهانه" تصمیم‌گیر بازار باشند. این در حالیست که رئیس اتحادیه نمایشگاه‌داران و فروشندگان خودرو تهران نیز خاطر نشان کرده است که قیمت محصولی نظیر پراید در فضای مجازی تا ۲۰۰ میلیون افزایش یافته اما در واقعیت اینطور نیست. تبدیل خودرو به کالایی سرمایه‌ای و تاثیر شبکه‌های فضای مجازی بر افزایش قیمت‌ها دامن می‌زند.

این روزها آنقدر بازار خودرو نامعادل شده است که هر دارنده خودرو و دلالی تعیین ‌کننده قیمت خودرو شده و قیمت‌ها در شبکه‌های مجازی و آگهی‌های فروش سر به فلک کشیده است.

علت گران شدن پراید

تا پیش از مخالفت رسمی وزیر صمت با آزادسازی واردات خودرو، قیمت پراید ۱۵۱ میلیون تومان بود اما حالا برخی سایت‌ها مانند اقتصادآنلاین قیمت این خودرو را تا ۱۵۵ میلیون تومان هم گزارش داده‌اند. سایت موج نیز اعلام کرده که این خودرو ۱۵۴ میلیون تومان در بازار است.

علت گرانی سه میلیون تا چهار میلیون تومان پراید در یک هفته چیست؟ 

عدم عرضه جدید پراید، جوابگو نبودن عرضه خودروهای مشابه آن، نوسان قیمت دلار، وجود تقاضای بالا برای خرید این خودرو ارزان‌تر از بقیه خودروها و در نهایت اظهارات اخیر وزیر صمت مبنی بر مخالفت با آزادسازی واردات خودرو، پراید را گران‌تر از قبل کرده است.

هفته گذشته، وزیر صمت به صراحت از مخالفت با آزادسازی واردات خودرو صحبت کرده بود که تجارت‌نیوز گزارش داد اگر این اظهارات به معنای لغو احتمالی آزادسازی واردات خودرو باشد شوک جدیدی برای بازار خودرو محسوب می‌شود و احتمالا قیمت خودرو را متاثر می‌کند. پیش از این پیش‌بینی می‌شد پس از آزادسازی واردات خودروهای خارجی و کاهش قیمت این خودروها در بازار، این ارزانی به پراید هم سرایت کند اما هفته گذشته با اظهارات وزیر صمت این سناریو تقریبا رنگ باخت. علاوه بر این، قرار بود در این روزهای نبود پراید در خط تولید، خودروهای جایگزین بتوانند تقاضا برای پراید را پاسخ دهند اما به نظر می‌رسد خودروسازان در تحقق این هدف ناکام مانده‌اند.

کمبود تقاضای 3 میلیونی در بازار خودرو

آن طور که تاکنون اعلام شده میزان تقاضا در بازار خودرو تا سالانه به سه میلیون دستگاه هم می‌رسد اما خودروسازان حتی به یک میلیون خودرو تولیدی هم دست نیافته‌اند. هرچند آنها اعلام کرده‌اند که میزان خودروهای معوق در طرح‌های پیش‌فروش را به کمترین حد ممکن طی سال‌های اخیر رسانده‌اند اما طبق آخرین گزارش سازمان بازرسی میزان خودروهای ناقص در پارکینگ به ۱۴۰ هزار خودرو می‌رسد. ناتوانی خودرو سازان در تامین قطعات خودرو نیز به بحران فعلی دامن زده است. در همین حال که بازار به دلیل بی‌پاسخ ماندن به تقاضاهای موجود تحت فشار است، قیمت دلار نیز نوساناتی داشته که به نظر می‌رسد این نوسانات به بازار خودرو هم سرایت کرده است. 

مشخصات فنی پراید

بررسی های فنی نشان می دهد که حدود 90 درصد از وزن یک خودرو را فولاد تشکیل می دهد و باقی آن پلاستیک و آلیاژهای مختلف است که با محاسبات روشن می‌توان قیمت پراید را تعیین کرد. در مورد خودرو پراید با وزن 915 کیلوگرم، حدود 800 کیلو فولاد به کار رفته است که با قیمت ورق داخل که کیلویی 35 هزار تومان است، 28 میلیون تومان ورق برای آن استفاده شده است. 20 درصد هزینه سربار را هم که به مبلغ فوق اضافه کنیم کمتر از 33 میلیون تومان هزینه مواد اولیه و سربار این خودرو جاودانه بازار ایران است.

هزینه متوسط بلندمدت پلتفورم این خودرو عملا باید صفر در نظر گرفته شود (به دلیل تولید به مدت بیش از 5 دهه) و قطعات حساس چندانی هم در آن به کار نرفته است و حدود 20 تا 30 درصد هزینه مواد و فناوری به کار رفته در آن است که نشان می‌دهد قیمت تمام شده خودرو پراید نمی تواند بیش از 50 میلیون تومان باشد که با سود خودروساز نهایتا باید 60 میلیون تومان به بازار عرضه شود. اما به دلیل بازی ارزی ذی نفعان گیرنده دلار 4200 تومانی و قیمتگذاری بی منطق دولت برای خودروسازان، هم اکنون قیمت پراید با دو متغیر کاهش شدید عرضه (تا قبل از اعلام توقف تولید و به تبعیت از توقف عرضه مدل های جایگزین) و بازی با نرخ ارز به 150 میلیون تومان رسیده است. در صورتی که واردات خودرو آزاد شده و دلار 4200 تومانی نیز حذف شود، مردم خواهند شنید که قیمت پراید به حداکثر 70 میلیون تومان (10 میلیون بالاتر از نرمال به دلیل چسبندگی قیمتی) رسید.

ژو ۲۰۶ تیپ پنج با افزایش سه میلیون تومانی، بیشترین رشد قیمت را در بین خودرو‌های داخلی به‌ثبت رساند و در بازار ۲۸۸ میلیون تومان فروخته شد. تیبا هاچ‌بک پلاس نیز به همین اندازه کاهش قیمت پیدا کرد و ۱۶۶ میلیون تومان قیمت خورد.

خودرو‌های مونتاژی بازار نیز روز آرامی را پشت سر می‌گذارند؛ با این حال کیا سراتو مدل ۹۸ امروز ۹۴۵ میلیون تومان قیمت دارد و در مقایسه با آخرین روز کاری هفته قبل رشد ۳۰ میلیون تومانی را تجربه می‌کند. قیمت روز خودرو‌های ایران‌خودرو و سایپا را می‌توانید در ادامه مشاهده کنید.