قطعنامه تند شورای حکام علیه ایران

قطعنامه شورای حکام یک اقدام رسمی از سوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است که به منظور نظارت بر اجرای معاهدات هسته‌ای توسط کشورهای عضو صادر می‌شود. این قطعنامه‌ها معمولاً در پاسخ به نقض احتمالی تعهدات هسته‌ای یا برای تأکید بر لزوم همکاری بیشتر کشورها در زمینه استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای صادر می‌گردند. قطعنامه شورای حکام یک اقدام رسمی از سوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است که به منظور نظارت بر اجرای معاهدات هسته‌ای توسط کشورهای عضو صادر می‌شود. این قطعنامه‌ها معمولاً در پاسخ به نقض احتمالی تعهدات هسته‌ای یا برای تأکید بر لزوم همکاری بیشتر کشورها در زمینه استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای صادر می‌گردند. قطعنامه شورای حکام یک اقدام رسمی از سوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است که به منظور نظارت بر اجرای معاهدات هسته‌ای توسط کشورهای عضو صادر می‌شود. این قطعنامه‌ها معمولاً در پاسخ به نقض احتمالی تعهدات هسته‌ای یا برای تأکید بر لزوم همکاری بیشتر کشورها در زمینه استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای صادر می‌گردند. قطعنامه شورای حکام یک اقدام رسمی از سوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است که به منظور نظارت بر اجرای معاهدات هسته‌ای توسط کشورهای عضو صادر می‌شود. این قطعنامه‌ها معمولاً در پاسخ به نقض احتمالی تعهدات هسته‌ای یا برای تأکید بر لزوم همکاری بیشتر کشورها در زمینه استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای صادر می‌گردند.

۸ کشور جهان با صدور بیانیه‌ای از ایران در برابر زیاده خواهی‌های کشورهای غربی حمایت کردند.

در آستانه رأی گیری شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی درباره قطعنامه ضدایرانی تروئیکای اروپایی شامل فرانسه، آلمان، و انگلیس و نیز آمریکا، ۸ کشور جهان با صدور بیانیه‌ای از مواضع تهران حمایت کردند.

در این بیانیه آمده است: ما کشورهای بلاروس، جمهوری خلق چین، جمهوری کوبا، جمهوری نیکاراگوئه، فدراسیون روسیه، جمهوری عربی سوریه، جمهوری زیمبابوه و ونزوئلا تعهد دیرینه ایران به منع اشاعه هسته‌ای به عنوان یکی از طرف‌های معاهده منع گسترش سلاح‌های اتمی را یادآوری و از ادامه تعاملات میان جمهوری اسلامی ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی استقبال می‌کنیم.

دیپلمات‌های غربی به خبرگزاری فرانسه گفته‌اند قطعنامه ضدایرانی کشورهای غربی امشب در جلسه شورای حکام آژانس اتمی به رأی گذاشته می‌شود.

امضاءکنندگان این بیانیه مشترک ضمن تقدیر از سفر اخیر رافائل گروسی، مدیر کل آژانس به ایران ابراز امیدواری کرده‌اند این تحول مسیر را برای افزایش تعاملات و همکاری‌ها میان دو طرف در جهت حل و فصل دو موضوع باقی‌مانده هموار کند.

این بیانیه ضمن یادآوری خروج آمریکا از برجام، از آن به عنوان اقدامی «غیرقانونی و یکجانبه» یاد کرده و تأکید می‌کند واشنگتن، تروئیکای اروپا و اتحادیه اروپا پس از آن رویداد تنها به تشدید تنش‌ها روی آورده‌اند. طرف‌های امضاکننده این بیانیه مشترک همچنین یادآوری کرده‌اند که دولت کنونی آمریکا هم بر خلاف وعده‌هایش نه تنها ایالات متحده را به برجام بازنگرداند بلکه سیاست فشار حداکثری دولت قبلی آمریکا را ادامه داد.

امضاءکنندگان بیانیه خاطرنشان کرده‌اند: «دولت جدید آمریکا مسئولیت دارد اشتباهش در سال ۲۰۱۸ را جبران کند و ایالات متحده را بدون هیچ پیش‌شرطی به تعهداتش ذیل قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل برگرداند.»

قطعنامه شورای حکام انرژی اتمی

 در آخرین دقایق پنجشنبه شب اول آذرماه قطعنامه ضدایرانی کشورهای غربی در شورای حکام آژانس‌بین‌المللی آژانس اتمی به نصویب رسید.این قطعنامه که پیش‌نویس آن توسط سه کشور اروپایی آماده شده بود با ۱۹ رأی موافق، ۳ رأی مخالف و ۱۲ رأی ممتنع به تصویب رسید.‌آمریکا، انگلیس، فرانسه، آلمان، اسپانیا، آرژانتین، استرالیا، بلژیک، اکوادور، اوکراین، کانادا، گرجستان، ژاپن، کره جنوبی، مراکش، ایتالیا، لوگزامبورگ، هلند، پاراگوئه ۱۹ کشوری بودند که به قطعنامه مذکور رأی مثبت دادند.

روسیه، چین و بورکینافاسو هم سه کشوری بودند که با این قطعنامه مخالفت کردند. ‌آفریقای جنوبی، هند، پاکستان، اندونزی، برزیل، غنا، تایلند، الجزایر، ارمنستان، بنگلادش، کلمبیا، مصر هم ۱۲ کشوری بودند که به این قطعنامه رأی ممتنع دادند.‌ونزوئلا هم به دلیل بدهی، از حق رأی برخوردار نبود.

وزارت امور خارجه و سازمان انرژی اتمی ایران در مورد این قطعنامه بیانیه‌ای صادر کردند.در این بیانیه آمده است: مراجع صلاحیت‌دار جمهوری اسلامی ایران در سطوح مختلف پیش‌تر اعلام کرده بودند که اتخاذ هرگونه اقدام تقابلی و سوءاستفاده از شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای پیشبرد اهداف نامشروع و سیاسی، با پاسخ متقابل ایران مواجه خواهد شد. مختصات پاسخ احتمالی ایران از قبل نیز به مدیرکل آژانس اطلاع‌رسانی شده است. بر همین اساس، (محمد اسلامی) رئیس سازمان انرژی اتمی ایران دستور انجام اقدامات مؤثر، از جمله راه‌اندازی مجموعه‌ معتنابهی از سانتریفیوژهای جدید و پیشرفته از انواع مختلف را صادر کرد.

اعضای شورای حکام

هر عضو در شورای حکام یک رای دارد. ۱۳ عضو از اعضای شورای حکام از سوی شورای حکام قبلی انتخاب می‌شوند و معمولاً شامل کشور‌های توسعه‌یافته در زمینه انرژی هسته‌ای هستند. ۲۰ عضو بنا به سهمیه منطقه‌ای و از سوی مجمع عمومی انتخاب می‌شوند.

متن قطعنامه شورای حکام

در این پیش نویس آمده است با اشاره به نگرانی عمیق مدیرکل مبنی بر اینکه مواد هسته‌ای اعلام نشده در چندین مکان اعلام نشده در ایران وجود داشته است و مکان (های) فعلی آن برای آژانس شناخته شده نیست، و ارزیابی وی مبنی بر اینکه مواد هسته‌ای مورد استفاده در ایران طبق مقررات توافقنامه پادمان NPT ایران اعلام نشده است. 

 فرانسه، آلمان، بریتانیا و ایالات متحده آمریکا امروز چهارشنبه ۳۰ آبان ماه پیش نویس قطعنامه ضد ایرانی خود را در شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی توزیع کرده اند.

این پیش نویس ناظر به تعهدات ایران ذیل توافقنامه پادمان NPT با جمهوری اسلامی ایران است.

بر اساس این پیش نویس که نسخه‌ای از آن در اختیار خبرنگار تابناک قرار گرفته است تا بهار ۱۴۰۴ (مارس ۲۰۲۵) به ایران مهلت همکاری با آژانس در مورد موارد خواسته شده داده شده است.

در بند c این پیش نویس بر اهمیت پایبندی ایران به تعهدات پادمانی خود و نیاز به همکاری کامل و به موقع با آژانس به منظور شفاف سازی و حل و فصل موضوعات پادمانی باقی مانده که در گزارش GOV/۲۰۲۴/۶۲ مدیرکل و در چندین گزارش قبلی اشاره شده، تأکید کرده است.

در این پیش نویس آمده است با اشاره به نگرانی عمیق مدیرکل مبنی بر اینکه مواد هسته‌ای اعلام نشده در چندین مکان اعلام نشده در ایران وجود داشته است و مکان (های) فعلی آن برای آژانس شناخته شده نیست، و ارزیابی وی مبنی بر اینکه مواد هسته‌ای مورد استفاده در ایران طبق مقررات توافقنامه پادمان NPT ایران اعلام نشده است. 

در بند (h) پیش نویس آمده است: با یادآوری آخرین قطعنامه شورای حکام در تاریخ ۵ ژوئن ۲۰۲۴ مندرج در GOV/۲۰۲۴/۳۹ که در آن قصور مستمر ایران در ارائه همکاری لازم، کامل و بدون ابهام با آژانس برای حل و فصل همه مسائل پادمان باقی مانده، ممکن است ایجاد یک ارزیابی جامع و به روز شده در مورد احتمال حضور یا استفاده از مواد هسته‌ای اعلام نشده در ارتباط با گذشته و حال مسائل مربوط به برنامه هسته‌ای ایران، توسط مدیرکل ضروری است.

همچنین آمده است: با تأسف عمیق از اینکه علیرغم قطعنامه‌های فوق توسط شورای حکام و فرصت‌های فراوان ارائه شده توسط مدیرکل در طول پنج سال، ایران نه توضیحات فنی معتبری در مورد حضور ذرات اورانیوم با منشاء انسانی در چندین مکان اعلام نشده ارائه کرده است و نه به آژانس اطلاع رسانی کرده است؛ و در عوض (ایران) اعلام کرده که تمام مواد و فعالیت‌های هسته‌ای مورد نیاز بر اساس موافقتنامه پادمان خود را اعلام کرده است که با یافته‌های آژانس مغایرت دارد؛ و در ادامه آمده است: علی‌رغم اظهارات ایران، آژانس ارزیابی خود را از فعالیت‌های مرتبط هسته‌ای اعلام‌نشده که در چهار مکان اعلام‌نشده در ایران رخ داده است، و همچنین در مورد منشأ ذرات اورانیوم با منشأ انسانی تغییری نداده است.

با تاکید بر این نتیجه گیری مدیرکل که تا زمانی که ایران از لحاظ فنی توضیحات معتبری برای حضور ذرات اورانیوم با منشاء انسانی در مکان‌های اعلام نشده ارائه نکند و آژانس را از مکان (های) فعلی مواد هسته‌ای و/یا تجهیزات آلوده مطلع نکند، آژانس نمی‌تواند صحت و کامل بودن اعلامیه‌های ایران تحت توافقنامه پادمان NPT را تایید کند.

همچنین در این پیش نویس به توافق مارس ۲۰۲۳ و توافقات سفر اخیر «رافائل گروسی» مدیر کل آژانس به ایران اشاره شده و آمده است: حمایت از تلاش‌های جاری مدیرکل، از جمله از طریق نشست‌های سطح بالا بین آژانس و ایران در تهران در ۱۴ نوامبر ۲۰۲۴، برای به دست آوردن پیشرفت از سوی ایران در حل و فصل مسائل پادمانی باقی مانده و بهبود همکاری با آژانس، از جمله از طریق اجرای کامل توافق مشترک در بیانیه آژانس بین المللی انرژی اتمی و ایران در ۴ مارس ۲۰۲۳، با یادآوری اینکه هر دو طرف دریافته اند که چنین تعاملاتی می‌تواند راه را برای توافقات گسترده‌تر بین طرفین هموار کند.

در بخش مربوط به بندهای اجرایی، پیش نویس قطعنامه گفته است: نگرانی عمیق خود را از اینکه ایران هنوز همکاری لازم، کامل و بدون ابهام را با آژانس ارائه نکرده است و اقدامات ضروری و فوری همانطور که در قطعنامه ژوئن ۲۰۲۴ توسط شورای حکام گرفته شده است را انجام نداده است و نتیجه آن این است که موضوعات پادمان با وجود تعاملات (interactions) متعدد با آژانس از سال ۲۰۱۹، همچنان باقی مانده است، مورد تأکید قرار می‌دهد. 

به ادعای این پیش نویس این موضوع منجر به «پیامدهای جدی برای توانایی آژانس برای اطمینان از راستی‌آزمایی عدم انحراف مواد هسته‌ای که باید تحت توافقنامه پادمان NPT ایران برای سلاح‌های هسته‌ای یا سایر وسایل انفجاری هسته‌ای محافظت شود» شده است.

پیش نویس قطعنامه در پایان از مدیرکل درخواست می‌کند تا ارزیابی جامع و به روز شده‌ای در مورد وجود یا استفاده احتمالی از مواد هسته‌ای اعلام نشده در ارتباط با مسائل باقی مانده گذشته و حال در مورد برنامه هسته‌ای ایران، از جمله گزارش کامل همکاری ایران با آژانس بین المللی انرژی اتمی در این موضوعات، ارائه کند، به گونه‌ای که آژانس قادر به راستی‌آزمایی اجرای تعهدات پادمانی ایران از جمله عدم انحراف مواد هسته‌ای، بر اساس تمام اطلاعات موجود، برای بررسی توسط شورای حکام مارس ۲۰۲۵ یا حداکثر تا بهار ۲۰۲۵. باشد.

قطعنامه چیست

قطعنامه طرحی پیشنهادی‌است که توسط مجمعی تصویب می‌شود. ماهیت قطعنامه عموماً می‌تواند هر چیزی باشد که به واسطهٔ پیش‌نویس طرح، پیشنهاد می‌شود. طرح‌های طولانی یا مهم بهتر است که بر روی کاغذ نوشته شوند تا بحث در خصوص آن راحت‌تر پیش رود و توزیع طرح پس از تصویب، در بیرون از رکن جمعی امکان‌پذیر باشد.

قطعنامه شورای حکام علیه ایران چه عواقبی دارد

شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دیروز چهارشنبه 8 می 2022 با تصویب قطعنامه پیشنهادی آمریکا، آلمان، فرانسه و انگلیس که با 30 رای موافق و مخالفت چین و روسیه همراه بود نسبت به پیداشدن مواد هسته‌ای در سه مکان اعلام‌نشده در ایران ابراز نگرانی کرد و خواستار همکاری و شفاف‌سازی کامل تهران در این زمینه شد.

ایران چند ساعت پیش از تصویب این قطعنامه تهدید کرده بود که دوربین‌های نظارتی «فراپادمانی» آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در یک مرکز هسته‌ای این کشور را خاموش و فعالیت دستگاه اندازه‌گیری برخط سطح غنا و فلومتر (OLEM)، متعلق به این سازمان متوقف می‌شود.

پس از تصویب نیز وزارت امور خارجه ایران تاکید کرد که «بانیان این قطعنامه مستقیما مسئول تبعات بعدی هستند و پاسخ ایران قاطع و متناسب است». سرپرست نمایندگی ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز نوشت: ایران حق دارد در سیاست و رویکرد خود در قبال آژانس بازنگری کند.

تصویب این قطعنامه و در پی آن واکنش عملی و بیانیه‌های شدید مقام‌های تهران باعث شد تا صاحب‌نظران و تحلیل‌گران مختلف نسبت به پیامدهایی مانند شکست مذاکرات وین، افزایش تحریم‌ها، ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت و استفاده تروئیکای اروپایی از مکانیسم ماشه در برجام ابراز نگرانی کنند.

در همین راستا، حشمت الله فلاحت پیشه، رئیس پیشین کمیسیون امنیت ملی مجلس ایران طی مطلبی در روزنامه «آرمان» ضمن انتقاد از ضعف تیم دیپلماسی این کشور درباره احتمال ارجاع پرونده شورای امنیت نوشته است: این قطعنامه می‌تواند هشداری باشد تا ایران به همکاری بیشتر با آژانس وادار شود. معنای این قطعنامه نیز ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل نیست.

از سوی دکتر حسن بهشتی پور، کارشناس مسائل هسته‌ای نگران پیامدهای منفی این قطعنامه برای کشورش است. او در گفت‌وگو با خبرگزاری «ایلنا» می‌گوید: روسیه و چین رای منفی دادند و ما رسماً اعلام کرده‌ایم که اگر پرونده ایران را به شورای امنیت ببرند ایران از ان.‌پی.‌تی خارج می‌شود. این اقدامات به نفع اسرائیل است و من مطمئنم که از این روند خشنود خواهد شد.

وی نسبت به بحت شورای امنیت و مکانیسم ماشه نیز چنین ابراز نگرانی کرده است: متأسفم که بگویم شورای حکام قطعنامه صادر کرد. قطعنامه بعدی‌اش سه ماه بعد و قطعنامه بعدی‌اش احتمالاً ارجاع به شورای امنیت خواهد بود و بهانه‌ای است تا اتحادیه اروپا و سه کشور آلمان، فرانسه و انگلستان چون از برجام خارج نشدند، می‌توانند مکانیسم ماشه را مجدداً فعال کنند، زیرا وضعیت‌شان مانند آمریکا نیست و همچنان در برجام هستند.

از دیدگاه دکتر یوسف مولایی، استاد حقوق بین‌الملل دانشگاه تهران هدف از تصویب این قطعنامه، افزایش فشار به ایران در مذاکرات وین است. او در این زمینه به روزنامه «آرمان» گفته است: این احتمال وجود دارد که اگر مذاکرات در آینده به نتیجه نرسد، فشارها علیه ایران بیشتر شود. هرچه مذاکرات دیرتر به نتیجه برسد، به همان اندازه فشارها بیشتر خواهد شد.

عبدالرضا فرجی‌راد استاد ژئوپلیتیک دانشگاه تهران و سفیر اسبق ایران در نروژ و مجارستان هم درباره تاثیر این قطعنامه بر روند مذاکرات وین به «ایرنا» گفته است: صدور قطعنامه‌ای ضد ایرانی در نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، شرایط را جهت ادامه مذاکرات وین، سخت و پیچیده می‌کند. بدترین پیامد این قطعنامه می‌تواند انتقال پرونده هسته‌ای ایران به شورای امنیت باشد و این موضوع قطعا روی مذاکرات وین اثرگذار خواهد بود.

گفتنی است نگرانی‌های فوق درحالی بیان می‌شود که برخی از سیاستمداران ایرانی خواهان واکنش شدیدتر این کشور به قطعنامه مذکور شده‌اند. به‌عنوان مثال، حسین شریعتمداری، مدیرمسئول روزنامه «کیهان» تاکید کرده است که در واکنش به تصویب قطعنامۀ شورای حکام، ایران باید از پیمان منع گسترش سلاح‌های اتمی (ان.پی.تی) خارج شود. فریدون عباسی، رئیس سابق سازمان انرژی اتمی ایران و عضو کمیسیون انرژی مجلس این کشور نیز گفته است که جمهوری اسلامی باید علاوه بر خروج از ان.پی.تی، غنی سازی اورانیوام را با غلظت بیش از نود درصد انجام بدهد.