آزادسازی قیمت بنزین به نام عدالت یا به کام دولت !

   آزادسازی قیمت بنزین به نام عدالت یا به کام دولت !

قیمت بنزین در ایران پس از ونزوئلا ارزان‌ ترین بنزین در جهان است. در حال حاضر قیمت بنزین معمولی با نرخ سهمیه‌ای لیتری 1500 تومان و بنزین معمولی آزاد لیتری 3000 تومان توزیع می‌شود. قیمت بنزین سوپر نیز 3500 تومان است. با اجرای سهمیه‌ بندی بنزین در دولت احمدی‌ نژاد از تیر ماه سال 86، بنزین سهمیه ای هر لیتر 100 تومان و بنزین آزاد لیتری 400 تومان عرضه شد. مرحله بعدی افزایش قیمت بنزین در 28 آذر سال 89، با اجرای هدفمندسازی یارانه‌ ها در ایران کلید خورد و بنزین سهمیه ای به هر لیتر 400 تومان و بنزین آزاد به هر لیتر 700 تومان افزایش یافت. افزایش بعدی قیمت بنزین در سال 93 در دولت روحانی با اجرای مرحله دوم هدفمندسازی یارانه‌ ها در ایران هر لیتر بنزین سهمیه‌ای را به 700 تومان و بنزین آزاد را به 1000تومان رساند که با تک نرخی شدن بنزین در سال 94 به نرخ 1000تومان پرونده بنزین سهمیه‌ ای بسته شد. اما در 24 آبان 98 در دولت روحانی قیمت بنزین سهمیه ای هر لیتر 50 درصد افزایش یافت و به 1500 تومان رسید و بنزین آزاد که پیش از این هر لیتر 1000تومان بود، ناگهان 3 برابر شد و به لیتری 3000تومان رسید. اخیرا دولت سیزدهم بنا دارد با طرح پرداخت سهمیه 15 لیتر بنزین به هر ایرانی، قیمت بنزین را اصلاح یا آزادسازی کند.

آزادسازی قیمت بنزین به نام عدالت یا به کام دولت !

به گزارش اقتصادی رکنا، اخیرا شنیده شده است که دولت قصد دارد در سال آینده به هر ایرانی براساس کارت ملی هر ماه 15 لیتر بنزین اختصاص دهد. اما این طرح چقدر مبتنی بر مطالعات دقیق و کارشناسی است؟ آیا توزیع بنزین به هر ایرانی با مصرف روزانه 90 میلیون لیتر بنزین در روز همخوانی دارد؟ گفته شده است قیمت بنزین قرار است با قیمت بنزین فوب خلیج فارس محاسبه شود. آیا مشخص است براساس چند درصد قیمت بنزین فوب خلیج فارس محاسبه می شود؟

هر روز قیمت بنزین فوب خلیج فارس نسبت به قیمت نفت بالا و پایین می شود، چطور می خواهند یارانه بنزین را به صورت ماهانه به مردم اختصاص دهند؟ سهمیه افراد عادی چه تفاوتی با سهمیه حمل و نقل عمومی از جمله تاکسیرانان، وانت بارها، کامیونداران، ... دارد؟ آیا مطالعات جامعی برای آثار تورمی این طرح انجام شده است؟ سهمیه‌ های بنزین چگونه در بازار آزاد مبادله می شود؟ آیا فروش آن در بازار آزاد، بر قیمت بنزین تاثیرگذار نیست؟ آیا این مساله فسادانگیز نمی شود؟

بهتر نیست برای رسیدن به عدالت اجتماعی و به جای این که با پرداخت یارانه هایی که هیچ چیز آن مشخص نیست و فقط آثار تورمی برای اقشار ضعیف به همراه دارد، دولت برای تامین کسری بودجه به دنبال دریافت عوارض و مالیات از قشر ثروتمندی باشد که دهها سال است فرار مالیاتی دارند؟ بهتر نیست یک بار برای همیشه دولت دست خود را از جیب مردم بیرون آورده و به فکر اصلاح ساختاری اقتصاد باشد؟ مردم تا کی باید تاوان طرح های غیرکارشناسی و غیراصولی دولت را بدهند؟

اگر قرار است قیمت بنزین را به قیمت روز محاسبه کنند، بهتر نیست حقوق و دستمزدها را نیز بر همان اساس تعیین کنند؟ چرا هر جا به نفع دولت است باید به صورت بین المللی محاسبه شود و آنجا که به نفع مردم است باید با شرایط اقتصادی کشور همخوانی داشته باشد؟

آیا این طرح نیز دور باطل پرداخت یارانه نقدی و یارانه معیشتی نیست که از صفر تا صد آن غیرشفاف است و هیچ مسئولی در بدنه عریض و طویل دولت و مجلس کشور هنوز نمی داند، ماهانه چند نفر و چقدر یارانه دریافت می کنند؟ طرح های غیرشفافی که به نام مردم و به کام دولت ها بوده است و آثار تورمی آن میزان یارانه پرداختی و سهمیه دولتی را بلعیده است.

مردم نه یارانه نقدی نیاز دارند و نه یارانه بنزین، کما این که هم اکنون به بسیاری از دهک ها یارانه پرداخت نمی شود. بهتر نیست دولت به جای این طرح های بی حساب و کتاب که اصلا برای مردم جز افزایش تورم آورده ای ندارد، نرخ تورم را کنترل کند و شرایط را برای تولید و سرمایه گذاری مهیا نماید؟!

در این خصوص گفتگوی رکنا با سعید میرترابی، عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی و کارشناس انرژی را بخوانید:

این طرح به اقتصاد کشور شوک وارد می کند

سعید میرترابی در ابتدا درخصوص کلیت طرح سهمیه بنزین به هر ایرانی گفت: بنزین به عنوان یک سرمایه ملی باید به همه تعلق بگیرد نه فقط صرفا به مالک وسایل نقلیه. از این نظر این طرح به عدالت نزدیک است، زیرا عموما اقشار پایین جامعه و دهک های پایین اغلب خودرویی ندارند.

بحث این است که در کنار این اقدام به چه میزان قیمت بنزین افزایش پیدا می کند؟ اگر قرار است 90 درصد قیمت فوب خلیج فارس را محاسبه کنند، به این معنی است که قیمت بنزین در داخل چندین برابر می شود. در کنار این طرح با اصلاح قیمت بنزین به نظر می رسد که به دلیل شرایط تورمی که اقتصاد ایران دارد باید احتیاط کرد.

وی تاکید کرد: این طرح می تواند یک شوک به اقتصاد ایران وارد کند. این محاسباتی که اخیرا گفته شده دقیق نیست. معمولا عوامل روانی و انتظاری تورم که در اقتصاد ایران وجود دارد در این محاسبات به طور دقیق برآورد نشده است.

چند برابر شدن ناگهانی بنزین نیاز به احتیاط بیشتر دارد

این کارشناس انرژی افزود: بنابراین درخصوص بخش دوم مساله که اصلاح قیمت بنزین است، اجرای این طرح را نگران کننده می دانم و تبعات تورمی به دنبال خواهد داشت. زیرا بخشی از بنزین به صورت آزاد خریداری می شود. این اتفاق یک بار دیگر در سال 98 رخ داد. قیمت بنزین به لحاظ جایگاه و تاثیر روانی که به لحاظ تاریخی در اقتصاد کشور دارد، معمولا بر همه چیز از جمله قیمت کالاها تاثیرگذار است و آن قسمتی که قرار است با قیمت فوب خلیج فارس محاسبه شود را برنمی تابد. چند برابر شدن ناگهانی بنزین نیاز به مطالعه و احتیاط بیشتر دارد.

عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی درخصوص این که هدف از این طرح چیست، گفت: این طرح اصولاً طرح خوبی است. در ایران رقم قابل توجهی بنزین قاچاق می شود. قیمت بنزین 3 هزار تومانی در کشورهای همسایه مثل پاکستان و ترکیه که بالای 25 هزار تومان است، قاچاق می شود. یک بخش قابل توجهی حدود 10 میلیون لیتر قاچاق می شود که این مساله هدر رفت سرمایه است. ضمن این که اصلاح مصرف، با اصلاح قیمت باید انجام شود.

اگر قیمت بنزین واقعی تر شود، بنزین هم بهینه تر مصرف می شود و از نظر محیط زیست و از نظر اقتصاد کلان به نفع مجموعه اقتصاد ملی است. منتهی روش و زمان اصلاح قیمت بنزین بسیار مهم است و باید با احتیاط حرکت کرد.

دولت با کمبود شدید درآمد مواجه شده است

میرترابی در پاسخ به این سوال که آیا این طرح در کشورهای دیگر جهان نیز دیده شده است، گفت: در ایالت آلاسکا آمریکا که یک ایالت نفت خیز با جمعیت خیلی کم است، درآمد نفتی بین سکنه توزیع می شود. آن ایالت منطقه بسیار سرد و بد آب و هوا است و شاید به دلیل تشویق سکونت در آنجا این طرح انجام می شود، اما شرایط آن قابل مقایسه با ایران نیست.

در اقتصاد ایران به دلیل این که سرانه تولید و درآمد بسیار پایین است و دولت هم از طرفی با کمبود درآمد شدید مواجه شده است، بنابراین دولت می خواهد هرجایی را که هدر رفت منابع وجود دارد را اصلاح کند.

دولت می خواهد قیمت بنزین را اصلاح کند تا درآمدهای دولت تامین شود

وی در پاسخ به این سوال که توزیع سهمیه بنزین به هر ایرانی با مصرف 90 میلیون لیتر بنزین در روز همخوانی دارد، گفت: مشخص نیست، آیا قرار است به همه دهک ها بنزین تعلق بگیرد؟ این بحث فقط پرداخت یارانه بنزین نیست، بخشی به آزادسازی و اصلاح قیمت بنزین مربوط است تا درآمدهای دولت تامین شود. باید این محاسبات را دقیق انجام دهند. قطعا دولت می خواهد بخشی از آن را به دلیل کمبود بودجه به خود اختصاص دهد و بخشی را بین مردم توزیع کند.

این کارشناس انرژی در پاسخ به این سوال که چرا بجای این طرح ها تورم را کنترل نمی کنند، گفت: این مساله نیاز به اصلاحات ساختاری اقتصاد دارد. تورم ناشی از گسترش نقدینگی و ضعف تولید است. یک راه این است که منابع درآمدی دولت از طریق آزادسازی منابعی که در اقتصاد وجود دارد، تامین شود. دولت از این طریق دیگر به دنبال کسب درآمد از راه تزریق پول به جامعه نیست.

این راه می تواند به کاهش تورم بیانجامد. مدافعان طرح سهمیه بنزین به هر ایرانی بر این مساله تاکید دارند و آن را بهتر از استقراض از بانک مرکزی که به گسترش نقدینگی می انجامد، می دانند. اما به هر حال در فرهنگ ما باید این مساله اصلاح شود که پرداخت یارانه ها همیشگی نباشد و پس از مدتی با قطع آن زمینه های اشتغال، تولید و سرمایه گذاری مهیا شود. تولید که رونق پیدا کند، اصلاحات ساختاری رخ می دهد.

دهه 90 ، یکی از بدترین دهه های اقتصاد ایران است

میرترابی در ادامه گفت: اقتصاد ایران در دهه 90 یکی از بدترین دهه های اقتصاد ایران بوده است. حتی اگر با این شرایط روبرو باشیم، پرداخت یارانه باید زمان داشته باشد و پس از آن که اقتصاد حرکت کرد، یارانه ها قطع شود اما این اراده در دولت دیده نمی شود. پرداخت های جبرانی باید یک حرکت اقتصادی موقت باشد.

بالای 20 درصد تورم افزایش می یابد

عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی درخصوص آثار تورمی طرح اختصاص سهمیه بنزین به هر ایرانی گفت: تبعات تورمی این طرح به اندازه گیری دقیق نیاز دارد. عوامل واقعی، انتظاری و روانی این طرح باید به صورت دقیق محاسبه شود. این که اول پرداخت صورت می گیرد و بعد اصلاح قیمت بنزین صورت می گیرد، باید روشن شود.

این مسائل باید شفاف شود. اگر صحبت قیمت بنزین فوب خلیج فارس است و برای مثال قرار است هر لیتر بنزین در ایران 25 هزار تومان شود، یعنی بیش از 8 برابر قیمت بنزین افزایش پیدا می کند که به دنبال آن یک رقم قابل ملاحظه ای بالای 20 درصد به تورم موجود اضافه می شود. تمام این مسائل نیاز به محاسبات دقیق دارد. تورم این طرح بیش از چیزی است که مدافعان این طرح از آن می گویند.