چکیده : ازن ساز، دستگاهی کاربردی است که در ضدعفونی آب تاثیر بسزایی دارد. از اینرو در ادامه ما به معرفی سیستم ازن ساز تصفیه آب پرداخته ایم. با ماه همراه باشید...

ازن ساز تصفیه آب، دستگاهی است که باز تزریق اوزون به آب استخرهای شنا و پرورش ماهی زمینه کاهش آلودگی را فراهم نموده و با ضدعفونی نمودن محیط موجبات بهداشت آب را فراهم می نماید.

روش‌های متداول حذف جامدات، مانند فیلترهای نخ اسفنجی/پرلون و فیلترهای شنی، حذف جامدات درشت قابل ته‌نشینی و فیلتر شدن را شامل می‌شود، اما حذف جامدات کلوئیدی ریز را نمی‌توان کار کرد. به طور مشابه، باکتری‌های نیتریف کننده در فیلترهای زیستی، آمونیاک و نیتریت محلول را حذف می‌کنند، اما این حذق همه ضایعات آلی محلول را از بین نمی‌برد. با بزرگ شدن آکواریوم، تجمع جامدات کلوئیدی آلی محلول افزایش می‌یابد. این تجمع آلی عملکرد باکتری‌های نیتریت‌کننده را که نیتریت را به نیترات تبدیل می‌کنند، کاهش می‌دهد و در نتیجه باعث آسیب رساندن به تجمع نیتریت می‌شود. نیاز اکسیژن بیوشیمیایی نیز افزایش می‌یابد، بنابراین سطح اکسیژن در طول زمان کاهش نیز می‌یابد. این تغییرات در پارامترهای آب به ساکنان آکواریوم (ماهی‌ها) استرس وارد می‌کند و حتی ممکن است باعث مرگ و میر شود. برای کاهش نیاز به تغییرات زیاد آب، که می‌تواند پارامترهای شیمیایی سیستم (PH، شوری، قلیائیت و غیره) را تغییر دهد، یک روش جایگزین بسیار کارآمد برای تجزیه این اضافه‌های آلی با استفاده از یک عامل اکسید کننده قوی دستگاه ازن تصفیه آب وجود دارد.

آب ازن دار به طور گسترده‌ای در آکواریوم‌ها، پارک‌های دریایی واقع در باغ وحش‌ها استفاده می‌شود، جایی که با خیال راحت میکروب‌ها یا قارچ‌های عامل بیماری را بدون استفاده از مواد شیمیایی پرخطر و تنظیم شده که ممکن است محصولات جانبی مضر را تشکیل دهند، از بین می‌برد.

اهداف استفاده از دستگاه ازن در تصفیه آب پرورش آبزیان

• حذف جامدات ریز و کلوئیدی

یک جامد ریز و کلوئیدی به ترتیب از ذرات 1-30 میکرون (mm) و 0.001 (mm) تشکیل شده است. اندازه کوچک ذرات باعث می‌شود که جامدات در آب به حالت معلق باقی بمانند و از اکثر روش‌های مکانیکی جداسازی به راحتی عبور کنند. تجمع مواد جامد ریز و کلوئیدی می‌تواند کارایی نیتریفیکاسیون فیلترهای زیستی را مختل کند و ذخایر ماهی را کاهش دهد.

ازن با ایجاد کلوخه‌های جامدی (ریزفلوکولاسیون) جامدات ریز و کلوئیدی را از بین می‌برد که این امر حذف مواد اضافی، فیلتراسیون و ته نشینی را تسهیل می‌کند.

• حذف ترکیبات آلی محلول

ترکیبات آلی محلول یا مواد آلی نسوز به آب لکه‌هایی به رنگ چای می‌دهند. ترکیبات آلی محلول غیر قابل تجزیه هستند و بر اساس میزان ورودی خوراک، نرخ تبادل آب و سرعت حذف مواد جامد تجمع می‌کنند. سطوح بالای ترکیبات آلی محلول می‌تواند به ماهی استرس وارد کند و کارایی نیتریفیکاسیون فیلتر زیستی را کاهش دهد. ازن ترکیبات آلی محلول را از طریق: اکسیداسیون موادی که به راحتی نیتریف می‌شوند انجام می‌دهد.

• حذف نیتریت

نیتریت می‌تواند با تشدید تولید و افزایش بارهای آلی انباشته شود. باکتری‌هایی که آمونیاک را به نیتریت تبدیل می‌کنند (Nitrosomonas spp) در مقایسه با باکتری‌هایی که نیتریت را به نیترات (Nitrobacter) تبدیل می‌کنند، تحت بارهای آلی با دوز بالا کارآمدتر عمل می‌کنند و سطوح نیتریت بر این اساس افزایش می‌یابد. سطوح بالای نیتریت می‌تواند برای ماهی سمی باشد. داده‌های موجود برای سوف نقره‌ای، bidyanus bidyanus نشان می‌دهد که سطوح پایین نیتریت به میزان 2.8 قسمت در میلیون (ppm) می‌تواند رشد بچه‌های ماهی‌ها را تا 5 درصد کاهش دهد.

• ضد عفونی

تراکم بالای ذخایر، تنش ماهی و افزایش بار مواد مغذی موجود در RAS یک محیط ایده آل برای پاتوژن‌های ماهی ایجاد می‌کند. یک گام مهم در کاهش خطر شیوع بیماری در RAS استفاده از روش‌های قرنطینه استاندارد برای هر ماهی معرفی شده است. تأسیساتی که با استفاده از آب‌های سطحی، از جمله RAS و جریان‌هایی که از طریق سیستم‌های ویژه، نیز نیازمند به کاهش بار پاتوژن‌های وارد شده از طریق منبع آب هستند. گندزدایی پساب‌های ورودی به محیط زیست نیز برای جلوگیری از انتقال بیماری‌های عجیب و غریب ضروری است.

ازن می‌تواند به طور موثر طیفی از پاتوژن‌های باکتریایی، ویروسی، قارچی و تک یاخته‌ای مضر برای ماهی را غیرفعال کند. اثربخشی تسفیه با ازن به غلظت ازن، طول مدت قرار گرفتن در معرض ازن (مدت زمان تماس)، بارهای پاتوژن و سطوح مواد آلی بستگی دارد. اگر سطوح بالایی از مواد آلی وجود داشته باشد، تقاضای ایجاد شده توسط اکسید کردن مواد آلی می‌تواند حفظ مقدار کافی ازن باقیمانده برای گندزدایی موثر را دشوار کند.

مزایای استفاده از ازن ساز در محیط آبزی پروری

• ازن زنی آب را اکسیژنه می‌کند، بو را کاهش می‌دهد و شفافیت آب را افزایش می‌دهد و تجربه زیبایی شناسی بیشتری را ارائه می‌دهد.
• ازن فقط به زمان تماس کوتاهی نیاز دارد، معمولاً 10 تا 30 دقیقه. پس از استفاده، ازن مجدداً به اکسیژن تجزیه می‌شود و هیچ اثر مضری از خود باقی نمی‌گذارد.
• ازن بی‌خطر است - دارای گواهی ارگانیک است و توسط FDA و USDA به عنوان ماده تماس با غذا تایید شده است. همچنین EPA نیازی به ثبت یا گزارش استفاده از ازن را اجباری نکرده است.
• استفاده از ازن کیفیت آب را بهبود می‌بخشد، سرعت رشد را تسریع می‌دهد و باکتری‌ها و ویروس‌های منتقله از آب را از بین می‌برد.
• ازن با کاهش نیاز به تعویض آب استخر برای حذف مواد جامد باعث صرفه‌جویی در مصرف آب می‌شود.

در ادامه می‌خواهیم شما را با مولکول ازن خورجی از دستگاه ازن ژنراتور آشنا کنیم تا بیشتر از نحوه عملکرد آن و همچنین کاربردهای پزشکی آن مطلع شوید:

ازن خروجی از دستگاه ازن ساز، یک مولکول گاز طبیعی می باشد که از سه اتم اکسیژن (O3) تشکیل شده است. مولکول اوزون بسیار ناپایدارتر از اکسیژن است زیرا فقط از دو اتم اکسیژن تشکیل شده است. وجود همین اتم اضافی اکسیژن، علت ناپایدار بودن ازن نسبت به اکسیژن است. در نتیجه  ازن به صورت خود به خود (O3) به یک اتم اکسیژن و یک مولکول اکسیژن تجزیه می‌شود. حاصل تجزیه درون مولکولی ازن به اکسیژن میزان مشخصی از انرژیه هسته‌ای از جنس اشعه گاماست که واحد اندازه گیری دوز ازن در انواعه روش‌های ازن درمانیست یک گاما معادل  2*64.80 کیلوکالری محاسبه شده است.

این اشعه گاما حدودا از 120 سال پیش در المان شناخته شده بود و هم اکنون مرکز ازن درمانی بین الملل WFOT در نیویورک آمریکا زیر نظر دکتر هاروارد راوینز که یک دانشمند آلمانی اصل است کنترل می‌گردد. البته این فعالیت که حاصل تحقیقات 4 دهه مطالعه‌ی مشترک با روسیه منجربه تنظیم دستورعمل ازن درمانی در وزارت بهداشت و درمان روسیه شده که متن آن در وب سایت‌های معتبر معرفی ازن ژنراتور موجود است.

حال باید بدانیم چگونه ازن ساز پزشکی تولید می‌شود؟

گاز اکسیژن خالص از یک لوله ی کریستال عبور داده می‌شود، درون این لوله وسیله‌ای وجود دارد که جرقه تولید می‌کند. انرژی الکتریکی، اتم‌های اکسیژن را از هم جدا کرده و به مولکول‌های اکسیژن  متصل می‌کند، در نتیجه مخلوطی از گاز اکسیژن و ازن به دست می‌آید. مهم ترین فاکتورها در ازون درمانی وجود دستگاه‌های ازن ساز با تکنولوژی‌های بسیار بالا برای تولید ازن طبی ست که قابلیت تنظیم میزان ازن خروجی را بین 1 تا 80 میکروگرم در سی سی ازن را داشته باشد در پروتکل‌های آقای رابینز از دستگاه هرمن آلمان استفاده می‌شود و روش تزریق ازن به درون رگ همراه با سرم نرمال سالین که به وصیله ی پمپ اینفیوژن‌های بسیار دقیق به درون رگ تزیق می‌شوند به نام روش ازن درمانی رابینز حتی در دستورعمل وزارت بهداشت روسیه شناخته شده است.

ازن خواص مختلفی دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به خاصیت ضدالتهابی و میکروب‌کشی قوی، اثرات ضددرد، خواص ضدسرطان، خاصیت ترمیم کننده و جوان‌سازی آن اشاره کرد.

تاریخچه استفاده از دستگاه ازن در پزشکی

حدود 120 سال است که ازن ساز درآلمان در حوزه پزشکی و درمان استفاده می‌شود (ازن ژنراتور پزشکی). هم اکنون ازن درمانی در آمریکا، ایتالیا، فرانسه، روسیه، رومانی، لهستان، جمهوری چک، مجارستان، یوگسلاوی، بلغارستان، ژاپن، سنگاپور، برزیل، کوبا، مکزیک، 4 استان کانادا، 14 ایالت آمریکا و ایران به طور گسترده در حال انجام است.

در حال حاضر حدود 3000 مرکز فعال در ایتالیا و 1500 مرکز فعال در آلمان در حال ازن تراپی می‌باشند و پزشکان متخصص و آموزش دیده در سرتاسر دنیا از این روش درمانی جهت درمان طیف وسیعی از بیماری ها استفاده می‌شود. این آمار و ارقام به خودی‌خود نشان دهنده ارزشمند بودن ازن در روندهای پاکسازی را نشان می‌هد.

کاربردهای ازن تراپی به طور خلاصه

• MS بیماری‌های خودایمنی و رماتیسمی مانند:پسوریازیس، روماتیسم مفصلی، لوپوس،اسکلرودما و…
•  آرتروز مفاصل (زانو و مهره ها)، دیسک کمر و گردن، دردهای عضلانی، ترمیم آسیب‌های ورزشی و سایر صدمات و التهااب بافتی
•  انواع آلرژی (تنفسی، پوستی)
•  سینیوزیت، آسم، برونشیت و سایر بیماری‌های ریوی
• و غیره...

اگر بخواهیم یک جمع بندی نهایی در مورد ازن ژنراتور انجام بدهیم می‌توانیم به این موارد اشاره کنیم:

در محدوده کاربرد پرورش آبزیان ، از سیستم‌های  تولید  Ozone برای گردش مجدد آب در سیستم های آبزی پروری استفاده می‌شود. استفاده از ازن در گردش مجدد در سیستم‌های پرورش ابزیان  باعث می شود کاربر از انعطاف پذیری بیشتری در انتخاب مکان مناسب ، کاهش مصرف آب ، بهبود قابل ملاحظه ای در کیفیت آب و کاهش میزان بیماری های ناشی از آب بهره مند شد.

ازن ژنراتور در استخر پرورش ماهی وظیفه کاهش کل مواد جامد معلق (TSS) و کربن آلی محلول (COD) و همچنین کنترل سطح تقاضای بیوشیمیایی اکسیژن BOD / تقاضای اکسیژن شیمیایی COD را بر عهده دارد و ترکیب این عوامل به طور طبیعی منجر به کاهش در حجم پساب آب ، استانداردهای بالاتر برای کنترل محیط زیست و بهره وری بیشتراستفاده میشود . مدت زمان استفاده از ازن فقط ۲۰-۲۵ دقیقه است . بعد  از از دست دادن خاصیت برای اکسیداسیون، دوباره به اکسیژن تبدیل می‌گردد.

تکنولوژی ازن این موارد  زیر را در زمینه پرورش آبزیان را می تواند بعد از استفاده از ژنراتور Ozone با کنسانتره اکسیژن از بین ببرد:

• مسئله حفظ مقادیر کافی اکسیژن محلول (O ) در حوضچه
• عفونت‌ها و بیماری‌ها
• حفظ کیفیت آب مورد نیاز
• ارزش عملیاتی بالای هوادهی ، مواد شیمیایی و سایر مواد مصرفی

چگونه ازن و ژنراتور اکسیژن در پرورش آبزیان به عمل پرورش ماهی کمک می‌کند؟

آب در حوضچه یا مخزن با فشار زیاد از طریق نازل ونتوری (venture nozzle) ، جایی که به آن اکسیژن تزریق می شود، پمپاژ می شود. آب با اکسیژن ترکیب می شود و با سرعت خیلی زیاد در پایین مخزن جمع می شود. سرعت جریان اکسیژن را می توان به صورت دستی تنظیم کرد یا به طور خودکار با استفاده از آنالایزر اکسیژن حل شده (DO) برسی و کنترل کرد.

با “بستن حلقه” با سیگنالی که از DO متر برگردانده می‌شود، سیستم اکسیژن در صورت احتیاج به صورت خودکار روشن و خاموش می‌گردد. DO اکسیژن گاز مانندی است که در آب حل می شود که ماهی مستقیماً از طریق آبشش و پوست خود برای تنفس جذب می کنند. غلظت DO با قسمت در میلیون (ppm) اندازه گیری می شود و با اشباع ۷۰ درصد یا غلظت ۵ یا ۶ ppm برای رشد پایدار در ماهی بسیار ضروری است.

مزایای نصب سیستم اوزون ساز و اکسیژن ساز در استخر پرورش ماهی

• کاهش بیماری در آبزیان
• کاهش بار میکروبی و بهبود کیفیت آب و در نهایت پرورش ماهی بیشتر با کیفیت بالا تر
• نرخ تولید مثل سرعت رشد پرورش آبزیان را افزایش می‌دهد
• حذف بوی نامطبوع آبزیان، فراهم کردن محیطی تمیز در نهایت تولید ماهی با بو و طعم بهتری
• از یخ زدگی در ماه های سرد زمستان جلوگیری می‌کند
• میزان اکسیژن محلول در آب را نسبت به سیستم های معمولی افزایش می‌دهد
• سطح DO یکنواخت را در تمام مخازن و حوضچه ها تضمین می‌کند
• ازن ژنراتور پرورش ماهی نیتروژن اضافی را جابجا می‌کند
• استفاده بهینه از آب استخر
• بی خطر بودن برای موجود زنده
• افزایش بقای آبزیانی همچون میگو و ماهی، جلبک، زالو و ….
• حذف آلاینده‌های آلی، آفت کش‌ها، مواد رنگی در آب و نیترات در محیط رشد آبزیان