مذاکرات وین؛ پیشرفت ها و چالش های پیش رو
مذاکرات در وین برای احیای برجام به گفته دیپلماتهای حاضر در مذاکرات پیشرفتهای زیادی داشته است در عین حال چالشهای مهمی پیش روی مذاکره کنندگان است که انتظار می رود این چالشها در هفته های پیش رو برطرف شود.
مذاکرات وین در حالی از ۱۳ فروردین ماه گذشته آغاز شده که این مذاکرات وارد مقاطع حساسی شده برای احیای برجام شده است. در حال حاضر رایزنی‌های هیأت‌های مذاکره کننده در وین همچنان ادامه دارد. در آخرین دور از گفت و گوها، دیداری چهارجانبه میان سید عباس عراقچی رئیس هیأت مذاکره‌کننده ایرانی و رؤسای سه هیأت اروپایی (آلمان، فرانسه و انگلیس) برگزار شده است و نشست‌های کارشناسی هم به صورت دوجانبه و هم در قالب کارگروه‌های سه‌گانه همچنان ادامه دارد.
هدف از برپایی این گفتگوها یافتن راهی برای بازگشت تهران و واشنگتن به توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ وین است که دونالد ترامپ، رئیس جمهوری پیشین ایالات متحده سه سال پیش به صورت یکجانبه آنرا ترک و متعاقب آن تحریمهای بی سابقه‌ای را بر ضد ایران وضع کرد.
یکی از موضوعات مهمی که مذاکره کنندگان در وین نیم نگاهی به آن دارند توافق سه ماهه ای است که زمستان سال گذشته میان علی اکبر صالحی رییس سازمان انرژی اتمی و رافائل گروسی مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی در تهران امضا شد. بر اساس این توافف اطلاعات سایتهای هسته ای در دوربینهای مستقر در این سایتها ضبط و نگهداری می شود. در صورتی که در مدت سه ماه تحریمهای ایران رفع شد اطلاعات ضبط شده در اختیار آژانس قرار می گیرد در غیر این صورت و درصورتی که اتفاقی رخ ندهد این اطلاعات حذف خواهد شد. این توافق و مهلت سه ماهه مندرج در آن مهلت به دیپلماسی ارزیتبی شد و از همین رو یکی از عوامل تاثیرگذار در فرایند مذاکرات همین مهلت بوده است. با این حال سید عباس عراقچی مذاکره کننده ارشد کشورمان در وین از احتمال توافق با آژانس سخن گفته بود. در این زمینه سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت امور خارجه در نشست خبری روز دوشنبه ۲۰ اردیبهشت ماه ۱۴۰۰ در پاسخ به سوالی درباره اظهارات عراقچی گفت: آنچه که آقای دکتر عراقچی در این مصاحبه گفتند این است که قانون مجلس الزام‌آور است و توافقی هم که بین ایران و آژانس بوده برای ۲۱ می بوده که همه از آن مطلع هستند و یک تاریخ قطعی بوده است. چون عجله برای به سرانجام رساندن این گفت‌وگوها نداریم، ضمن اینکه اجازه نمی‌دهیم مذاکرات فرسایشی شود، با دقت در عین رعایت سرعت کارها را جلو می‌بریم. ما نمی‌خواهیم هیچ تاریخی مانع از این شود که به طور دقیق دستورالعمل‌های تیم اجرایی و عملیاتی به خوبی اجرا نشود.
به گفته تحلیلگران، آمریکایی‌ها از تمامی توان و ظرفیت خود برای بهبود نتایج مذاکرات بهره گرفته‌اند. آمریکا تلاش کرده با به کار گیری دیپلماسی چندجانبه با کشورهای گروه ۱+۴ با وجود تمامی مخالفت ها این مذاکرات را به نتیجه مطلوب برساند.
ند پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در کنفرانس خبری در پاسخ به این سوال که چه پیشرفتهای جدیدی در مذاکرات احیای توافق هسته‌ای در وین انجام شده است، گفت: تحلیل ما هنوز این است که چالش‌هایی چشمگیر و شکافی عمیق میان جایی که ایرانی ها ایستاده اند و جایی که ما فکر می‌کنیم اگر با پایبندی دوباره به برجام موافقت کنند، وجود دارد.
او افزود: چیزی که الان در وین آن را امتحان می کنیم، طرحی است که بر اساس آن می توانیم به یک توافق مبتنی بر پایبندی در ازای پایبندی دست بیابیم، یعنی ایران مشارکت کاملش در برجام را از سر می گیرد و این به معنای قائل شدن دوباره ایران به سخت‌ترین راستی آزمایی ها و بازرسی هایی خواهد بود که تا به حال مذاکره شده است.
سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در ادامه ادعا کرد: همان طور که قبلا هم گفته ایم، از سر گیری پایبندی در برابر پایبندی لازم است اما کافی نیست. ما همچنین باور داریم که توافق هسته ای باید تحت مذاکره تقویت و طولانی تر شود، اما ما به دنبال مذاکره درباره چیزی هستیم که به آن توافق های بعدی می گوییم، توافق هایی که دقیقا مسائلی را که به آن اشاره کردید، از جمله موشک های بالستیک، حمایت از تروریسم، نیروهای نیابتی و دیگر مسائل نگران کننده منطقه را در بر می گیرند. بنابراین این یک هدف طولانی مدت تر برای ما است در حالی که در این روزهای اول تمرکزمان بر احیای توافق هسته ای می باشد.
این در حالی است که تهران رفع کامل تحریمها با برچسبهای متعدد و متنوع را در دستور کار دارد. در این بین طبیعی است مذاکره کنندگان ایرانی به دنبال پیش بینی راهکارهایی برای جلوگیری از نقض عهدهای سابق برجامی هستند. ضمن اینکه موضوع گفت و گوهای وین صرفا بازگشت تعهدات بر زمین مانده برجام است. مقامات ایران بارها تاکید کرده اند که درباره موضوعات غیر مرتبط با برجام گفت و گویی نخواهند داشت. در این بین طبیعی است که مطالبات ایران در مذاکرات وین آزادسازی پول‌های بلوکه شده ایران و فعالیت‌بخشی به سیستم مالی، پولی و بانکی بین‌المللی ایران است. مقامات اروپایی نسبت به این مذاکرات بسیار خوشبین هستند. اتحادیه اروپا خواستار تداوم گفت و گوهای هسته‌ای در وین تا به نتیجه رسیدن کامل مذاکرات و احیای برنامه جامع اقدام مشترک، برجام شده است.
جوسپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا اعلام کرده که مذاکرات میان ایران و قدرت های جهانی در حال ورود به مرحله سرنوشت سازی است و چند هفته آتی برای نجات دادن توافق هسته ای ۲۰۱۵ حیاتی خواهد بود.وی در کنفرانسی خبری در بروکسل با اشاره به مذاکرات وین گفت: من خوشبین هستم. ما یک پنجره فرصت داریم که تا چند هفته - تا انتهای ماه - باز می‌ماند. اما کلی کار لازم است و زمان نیز محدود است. امیدوارم که مذاکرات وارد فاز (گفت‌وگوهای) بدون توقف شود.
مذاکرات وین با توجه به آنکه دیپلماتهای باسابقه‌ای از سوی تمامی کشورها و با هدف احیای برجام در آن آن شرکت دارند، فضای تازه ای است تا در مورد جزئی ترین مطالب گفتگو شود، البته قرار است گره نهایی آن در پایتخت‌ها از هم گشوده شود. دیپلماتهای ایران و امریکا که پیام‌های خود را در این دور از گفت‌وگوها به‌صورت غیر مستقیم رد و بدل می‌کنند، تلاش می کنند با بررسی عوامل اختلافی و طبعاً حل و فصل آنها، زمینه لازم و کافی را برای حصول توافق نهایی مهیا سازند؛ توافقی که مطابق با آنچه مقام‌های ایران دنبال می‌کنند، باید یک مرحله‌ای، جامع و منطبق بر راستی آزمایی باشد.
جلسات اخیر کمیسیون مشترک برجام در راستای احیای توافق هسته‌ای از طریق لغو تحریمهای اعمال شده آمریکا بر ایران و بازگشت دوجانبه آمریکا و ایران به پایبندی به توافق هسته‌ای برگزار شده است.
رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره مذاکرات وین گفته است: اگر شرکت‌کنندگان در وین تا ۲۰ ماه می به توافقی در خصوص برجام نرسند، به تهران سفر خواهم کرد تا برای رسیدن به توافق و انجام بازرسی‌ها در ایران با مقام‌های ایران گفت‌وگو کنم.
هوا چونینگ، سخنگوی وزارت امور خارجه چین نیز در حمایت از مواضع ایران گفت: آمریکا علی‌رغم صحبت و داعیه درباره حقوق بشر در حال نقض آن است. به عنوان مثال، در بیماری کرونا تحریمهای یکجانبه را علیه کوبا، ونزوئلا، سوریه و ایران را لغو نکرد و به نیاز آنها برای مهار ویروس و نجات جان مردم پاسخ نداد. این رویکرد حق زندگی، سلامتی و ارتقای مردم در این کشورها را تهدید کرد. حقوق بشر نباید دستاویزی برای سرکوب سایر کشورها باشد. ایالات متحده باید رفتار خود را عوض کند و همه تحریمهای یکجانبه را لغو کند. این خواست جامعه جهانی است.
توافق هسته‌ای با ایران تاکنون فراز و نشیب های زیادی داشته است. اکنون، بعد از سه سال، اعضای کمیسیون مشترک برجام به همراه هیئتی به نمایندگی از دولت جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا، در وین در حال یافتن راهکاری برای بازگرداندن واشنگتن به این توافق هستند. به نتیجه رسیدن این گفتگو ها می تواند تاثیر زیادی بر پیروزی دیپلماسی بر زور و سیاست قلدر مابانه دولت ترامپ داشته باشد.
ارسال نظر