طالع بینی؛ خرافه یا واقعیت

 طالع بینی از جمله اموری است که افراد مختلفی به انجام آن برای اطلاع یافتن از آینده، تشخیص شخصیت و آگاهی بر اموری پیچیده، رغبت نشان می دهند و گاه در این میان به بیراهه می روند ؛ در خصوص این موضوع با حجت الاسلام محمودرضا قاسمی، عضو هیئت علمی موسسه بهداشت معنوی و کارشناس مسائل غرب و عرفان های نوظهور گفتگو نشسته ایم:

طالع بینی و به نوعی پیش گویی از آینده به چه معناست و تا چه اندازه می توان به آن اعتماد کرد؟ آیا اساسا این مقوله قابل دفاع است یا از نظر اهل فن و بزرگان رد و مطرود است؟

برای پاسخ به این سوال باید ابتدا گفت بین شخصیت و رفتارهای انسان با حرکت سیارات ارتباط وجود دارد در حقیقت میان اجرام آسمانی با اجرام سفلی (انسان) ارتباط وجود دارد که این را هم بزرگان دین و هم اندیشمندانی همچون ابن سینا و ابوریحان به آن اذعان کرده اند. یعنی بین زمین و آنچه در آسمان اعم از سیارات و ستارگان هست، ارتباط وجود دارد و وقتی فردی به دنیا می آید، در مجموعه هستی سماوی (آسمان) اتفاقات خاصی می افتد و در این زمان ستاره یا ستارگانی در حال طلوع یا غروب هستند. علم طالع بینی زیر مجموعه ای از علم نجوم است که علم نجوم می تواند اموری از آینده را پیشگویی کند.

آیا این حقیقت در دین و سیره بزرگان و اهل بیت (ع) تصریح شده است؟ به طور کلی نظر اسلام در این خصوص چیست؟

بله، اینکه از طریق علم نجوم که طالع بینی بخشی از آن را تشکیل می دهد، بتوان به حقایقی دست یافت و آینده را پیشگویی کرد واقعیت و حقیقت دارد اما باید دانست بر اساس روایات این علم تنها در ید و اختیار اهل بیت (ع) است چرا که آنها اشراف کامل به هستی دارند و از بالا به پایین می نگرند. در این روایات بیان شده است این علم تنها در اختیار معصوم(ع) است و سایر افراد یا نمی توانند به آن دست پیدا کنند یا به صورت ناقص آن را کسب می کنند.

آیا شاهد قرآنی هم بر این مدعا دارید که هم صحت طالع بینی را از نظر دین تایید کند و هم ناقص بودن این علم را در دست بشر؟

بله. جریان خواب فرعون و معبران و کاهنان از مبرزترین و ملموس ترین این قضایا است. آنجایی که کاهنان با استفاده از اوضاع سماوی (آسمانی) پیشگویی کردند که فردی به دنیا می آید که حکومت و سلطنمت فرعون را در هم خواهد پیچید. اما این پیشگویی ناقص بود و با اینکه فرعون نوزادان و کودکان بسیاری را کشت، موسی (ع) را نتوانست از بین ببرد و در ایشان در قصر او پرورش یافت. ناقص بودن علم کاهنان و افرادی که می خواهند به این امور دست پیدا کنند در همین جا هویدا می شود به این معنا که کاهنان نمی توانستند پیشگویی کنند این فرد چه کسی است و حتی نتوانستند بفهمند این کودک جزو نزدیک ترین افراد دربار فرعون می شود.

درخصوص طالع بینی شخصیت افراد چطور؟ آیا اینکه یکسری خصوصیات را به متولدین هر ماه نسبت و تعمیم می دهند، پایه علمی دارد و می توان بر صحت آن مُهر تایید زد؟

ببینیداینکه فصول و زمان های مختلف تولد در شکل گیری شخصیت انسان تاثیر دارد، امری عقلی و درست است اما آنچه که امروز در طالع بینی افراد مُد است، با آنچه در اصل باید باشد فاصله بسیار داردو می توان گفت گزافه ای بیش نیست. برای توضیح این مطلب باید گفت اینکه مثلا می گویند متولدین فلان ماه افرادی خونگرم یا اهل کشمکش هستند نمی تواند در مورد همه صدق کند. اما نمی توان شرایط مکانی و زمانی را شکل گیری افراد نادیده گرفت به طور مثال افرادی که در مناطق سردسیر مانند سوئد و نروژ زندگی می کنند قطعا به لحاظ خلق و خو، بلوغ، رفتارهای اجتماعی و … با متولدین منطقه استوایی تفاوت دارند. اما این طالع بینی رایج در مورد خصوصیات شخصیتی افراد، محصول تحقیق افرادی چینی و هندی در جامعه آماری بسیار محدود بوده که استقرایی ناقص است و نمی توان آن را بر 7 میلیارد انسان تعمیم داد! در واقع نمی توان این همه شاریط را نادیده گرفت در صورتی که حتی نوع خوراک و فصول بر شخصیت افراد تاثیر می گذارد. حتی کامل بودن ماه یا هلال بودن آن در هنگام تولد افراد و حرکت سیارات، بر شخصیت انسان ها تاثیر می گذارد.

با این توصیف افراد زیادی هستند که به دنبال این قبیل مباحث وقت و هزینه خود را صرف می کنند و به آن علاقمه مندند؛ آیا در جریان این فرآیند قرار گرفتن می تواند نتیجه سوئی به دنبال داشته و سبک زندگی افراد را دچار دگرگونی کند؟

باید توجه داشت به دنبال این امور رفتن که امروز واقعا دکان بازار و شیادی بیش نیست، تباهی افراد را در پی دارد. اهل بیت (ع) قطعا افراد را از پیگیری این امور نهی کرده اند و چه بسا افراد خود را به این جریان ها می سپارند و نتیجه ای منفی دریافت می کنند. به طور کلی باید دانست طالع بینی و اطلاع از امور غیبی جز برای معصوم (ع) میسر نیست و گاه ممکن است با عنایت خدا در قالب خواب یا الهام به افرادی که ظرفیت این موضوع را دارند، عطا شود. اما طالع بین ها افرادی هستند که روان شناسی خوبی از افردا دارند و غالبا با طرح چند سوال و پشتوانه ای که از تجربیاتی که دارند می توانند اموری را بازگو کنند که افراد گمان کنند این خبر از آینده است!

این قبیل مسائل تنها با استقرایی ناقص به دست آمده که بشر ظرفیت این علم را ندارد و نمی توان به هیچ عنوان بر پیش گویی های طالع بینان اعتماد کرد. ضمن آنکه بر فرض دانستن امری، نمی توان در آن تغییری ایجاد کرد همان طور که کاهنان به فرعون خبر دادند کودکی تخت تو را از بین می برد و فرعون دست به کشتار کودکان زد اما در نهایت همان کودک در قصر او پرورش یافت و این پیشگویی هیچ کمکی به او نکرد. بنابراین بر فرض پیشگویی، نمی توان جلوی پیشامدی را گرفت و اتفاقا خبر نداشتن از آینده نعمتی است که خدا به انسان عنایت کرده در غیر این صورت زندگی افراد دچار اختلال می شد و هیچ حرکت و رشدی صورت نمی گرفت.