بازار گوشت در آستانه انفجار قیمت بی سابقه!

با توجه به کاهش بارش نسبت به دوره نرمال و هشدارهای مکرر سازمان هواشناسی مبنی بر خشکسالی ضعیف تا شدید در اکثر استان ها، تشکل ها هشدارهای متعددی نسبت به تامین نهاده دامی ناشی از کاهش علوفه در مرتع دادند که متاسفانه به رغم گذشت چندماه از این هشدارها، مسئولان تدابیری بکار نگرفتند که این امر بواسطه کم بارشی و کمبود آب به بحران جدی تبدیل شده است، به طوریکه طی روزهای اخیر گزارش هایی از تلفات دام در استان خوزستان داشتیم.

بنابر آمار میزان خوراک و جیره غذایی دام سبک و سنگین به عوامل متعددی همچون زمان، مکان، آب و هوا و ژنتیک بستگی دارد، اما به طور متوسط گاوهای شیری پرتولید روزانه ۱۸ کیلو و دام سبک یک کیلو کنسانتره بدون احتساب علوفه خشبی مصرف می کنند که کمبود و گرانی نهاده دامی ناشی از شرایط خشکسالی، هزینه های تولید را بشدت تحت تاثیر قرار داده است که عدم سنخیت قیمت تمام شده با نرخ فروش، دامدار را مجبور به کشتار دام های مولد و آبستن کرده است که استمرار این روند به قیمت نابودی صنعت دامپروری تمام می شود‌.

بسیاری از مسئولان بر این باورند که با وجود افزایش هزینه های کنسانتره و علوفه های خشبی از دولت آینده انتظار می رود که با حذف سامانه بازارگاه و ارز ترجیحی و همچنین پایان دادن به پرداخت یارانه از جیب دامدار به مشکلات این صنعت پایان دهد، در غیر این صورت با افزایش کشتار، تامین گوشت به یک چالش جدی تبدیل می شود.

این پایان ماجرا نیست چرا که بنابر آخرین برآوردهای مرکز پژوهش های اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی، قیمت تمام شده هر کیلو دام بالای ۹۰ هزار تومان است که با آزادسازی صادرات و حذف ارز ترجیحی تا حدودی بر این قیمت افزوده می شود که با این وجود معلوم‌نیست که قیمت گوشت در بازار به چه نرخی برسد؟

با این وجود جای این سوال مطرح است که آیا دولت ساز و کار و مکانیزم برای حمایت از اقشار و دهک های ضعیف و حقوق بگیر جامعه را دارد یا خیر؟ چرا که با یک محاسبه سرانگشتی در شرایط کنونی که قیمت خرید هر کیلو دام درب دامداری ۴۰ تا ۵۰ هزار تومان است، گوشت بواسطه عوامل سودجویی دلال و واسطه با نرخ ۱۳۰ تا ۱۵۰ هزار تومان عرضه می شود که با افزایش قیمت دام به مرز ۱۰۰ هزار تومان، معلوم‌نیست که گوشت با چه نرخی در بازار عرضه شود.

حال به سراغ مسئولان ذی ربط می رویم‌ تا از آخرین جزئیات جیره غذایی دام، تاثیر خشکسالی و گرانی نهاده بر قیمت تمام شده و بازار محصولات با خبر شویم:

قیمت تمام شده هر کیلو دام زنده ۸۰ هزار تومان

مجتبی عالی مدیر عامل اتحادیه دامداران کشور با اشاره به میزان مصرف خوراک و نهاده های دامی، اظهار کرد: میزان خوراک دام و جیره غذایی به عوامل مختلفی همچون زمان، مکان، آب و هوا و ژنتیک بستگی دارد و به طور دقیق نمی توان برآورد دقیقی از میزان مصرف داشت.

وی افزود: بنابر آمار ۱۰ تا ۱۵ درصد نهاده های دامی با نرخ مصوب و مابقی بازار آزاد تامین می شود.

عالی متوسط جیره غذایی گاوهای شیری پرتولید در روز را ۱۸ کیلو کنسانتره اعلام کرد و گفت: در برخی جاها بسته به نژاد و شرایط آب و هوایی تا ۲۲ کیلو هم گاوهای پرتولید کنسانتره می دهند که ۵۰ درصد آن انرژی شامل جو و ذرت، ۲۵ تا ۳۰ درصد پروتئین شامل سویا و کلزا و مابقی را فیبر شامل سبوس، تفاله چغندر و مکمل ها تشکیل می دهد.

این مقام مسئول با بیان اینکه ۹ کیلو از کنسانتره ۱۸ کیلویی جیره غذایی دام در روز را ذرت و جو تشکیل می دهد، گفت: در روز ۲ تا ۳ بار به گاو غذا می دهند که بنابر محاسبات صورت گرفته هزینه خوراک روزانه ۲۰۰ هزار تومان تمام می شود.

وی با بیان اینکه گاو شیری پر تولید ۴۰ کیلو در روز شیر می دهد، افزود: با فروش هر کیلو شیر به نرخ ۵ هزار تومان عایدی سهم دامدار نمی شود، ضمن اینکه تولید هزینه های دیگر همچون نگه داری، واکسن و دارو هم شامل می شود‌.

مدیر عامل اتحادیه دامداران قیمت تمام شده هر کیلو شیرخام را ۸ هزار و ۵۰۰ تومان اعلام کرد و گفت: بنابر محاسبات صورت گرفته قیمت تمام شده هر کیلو دام زنده ۷۵ تا ۸۰ هزارتومان است که هم اکنون به سبب کمبود و گرانی نهاده و نبود تناسب هزینه تولید با نرخ فروش شاهد کشتار بی رویه دام هستیم.

وی با بیان اینکه قیمت خرید تضمینی ۶ هزار و ۴۰۰ تومان به ازای هر کیلو شیرخام‌ اجوابگوی هزینه های تولید نیست، افزود: گرچه وزیر جهاد کشاورزی در روزهای پایانی دولت نرخ ۶ هزار و ۴۰۰ تومان مصوب کرد، اما این نرخ جوابگوی دامداران نیست و همواره باید برنامه ریزی از یک تا ۲ سال قبل برای افزایش مقطعی قیمت شیرخام یا کاهش هزینه تولید می شد.

عالی با انتقاد از این مسئله که به دام سبک نهاده ای تخصیص داده نمی شود، بیان کرد: دامدار سبک ناچار به تامین نهاده از بازار آزاد است و میزان مصرف آن بسته به میش یا بره هر یک فرمول خاص خود را دارد، اما به طور متوسط نیم تا یک کیلو کنسانتره می خورد.

انتقاد دامداران سبک از عدم‌تخصیص ارز با نرخ مصوب

افشین صدر دادرس مدیر عامل اتحادیه دام سبک درباره آخرین وضعیت جیره غذایی دام سبک اظهار کرد: بنابر بخشنامه معاونت امور دام، سال گذشته به ازای هر روز نگه داری دام ۱۳۰ گرم خوراک دام و کنسانتره جدای از علوفه خشبی تعیین شد، درحالیکه این‌میزان کفاف دام را نمی دهد.

وی افزود: بنابر برآورد مرکز پژوهش های اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی و بررسی و تحقیق اساتید علوم دامی، تغذیه دام در زمان های مختلف را متفاوت اعلام‌کرد. به عنوان مثال میش آبستن در ۴ ماه نخست ۳۰۰ گرم، میش ماه آخر آبستنی یک کیلو و ۷۰۰ گرم، بره ها ۶۰۰ گرم، قوچ های گله ۲ کیلو و بره های پروار ۲ کیلو در روز نیاز به کنسانتره دارند.

دادرس در واکنش به عدم‌ تخصیص نهاده از سوی دامدار بیان کرد: با وجود اعلام معاونت امور دام مبنی بر تخصیص ۱۳۰ گرم نهاده در روز، اما نهاده ای در اختیار دامدار سبک قرار نگرفته که همین موضوع منجر به ایجاد معضلاتی در بخش دام سنگین شده است که با این وجود دامداران به هر طریقی بدنبال حذف دام از گله هایشان هستند.

مدیر عامل اتحادیه دام سبک قیمت کنونی هر کیلو جو دولتی را یک هزار و ۹۰۰ تومان اعلام کرد و گفت: قیمت کنونی نهاده در بازار سیاه بالاست به طوریکه هر کیلو جو با نرخ ۶ هزار تومان و ذرت ۵ تا ۶ هزار تومان بدست دامدار می رسد.

وی با بیان اینکه هزینه کنسانتره شامل جو، ذرت، کنجاله و افتابگردان علوفه خشبی بسیار بالاست، گفت: علی رغم پیگیری های صورت گرفته، وزارت جهاد کشاورزی برای حمایت دامداران غیر عشایر کاری نکرده و همچنان ساکت مانده است.

این مقام مسئول قیمت تمام شده دام زنده را بالای ۹۰ هزار تومان اعلام کرد و گفت: بنابر برآورد پژوهش های وزارت جهاد در یک ماه گذشته قیمت تمام شده هر کیلو دام بالای ۹۰ هزار تومان است، در حالیکه با افزایش قیمت جو، کنجاله و ذرت در بازار آزاد نرخ تمام شده به بالای ۱۰۰ هزار تومان رسیده است.

وی متوسط قیمت کنونی هر کیلو دام در خراسان جنوبی را ۳۵ هزار تومان و استان های غربی ۴۲ تا ۴۳ هزار تومان اعلام کرد و افزود: هم اکنون فاصله قیمت فروش با نرخ تمام شده تولید بالاست که این موضوع منجر به نابودی دامدار می شود و در نهایت دولت آینده را با چالش سنگینی در تامین گوشت روبرو می‌کند.

این مقام مسئول ادامه داد: اولویت نخست وزارت جهاد تامین نهاده با حجم گسترده، حذف ارز دولتی و سامانه بازارگاه است که منجر به ایجاد رانت و فساد شده است.

مدیر عامل اتحادیه دامداران با تاکید بر این مسئله که دولت آینده باید به پرداخت یارانه از جیب دامدار خاتمه دهد، بیان کرد: با آزادسازی صادرات، قیمت شیر و گوشت عادلانه می شود که با این وجود دولت مکانیزم و سازو کاری باید طراحی کند که فشار بر دامدار وارد نشود چرا که طی سال های مختلف پرداخت یارانه از جیب دامدار، این صنعت را در معرض ورشکستگی قرار داده است.

صادرات دام راهی برای حمایت از دامدار

منصور پوریان رئیس شورای تامین کنندگان دام‌ با اشاره به اینکه هزینه خوراک دام سنگین ۲ برابر دام سبک است، اظهار کرد: بنابر آمار هزینه تولید هر کیلو دام زنده برای دامدار بالای ۵۵ هزار تومان و با احتساب سود حدود ۷۰ هزار تومان تمام می شود.

وی مقایسه قیمت تمام شده گله ۱۰۰ هزار راس گوسفند با گله ۱۰۰ هزار راس گوساله را امری نادرست دانست.

پوریان قیمت کنونی خرید هر کیلو دام زنده را ۵۵ هزار تومان اعلام کرد و گفت: با توجه به افزایش هزینه های تولید نه تنها سودی عاید دامدار نمی شود، بلکه انباشت ضرر از نظر اقتصادی تولید دام را گرفتار کرده است.

رئیس شورای تامین کنندگان دام در پایان تصریح کرد: با توجه به مازاد تولید دام و ضرر و زیان دامداران در فروش از دولت انتظار می رود که با خرید حمایتی و صادرات دام از ضرر و زیان دامدار جلوگیری می شود.

با توجه به شرایط خشکسالی و کمبود علوفه در مرتع، دامداران با مشکلات متعددی در تامین نهاده روبرو هستند چرا که به رغم اذعان مسئولان مبنی بر ذخایر مناسب نهاده در بنادر، اما بخش اعظم نهاده از بازار سیاه تامین می شود که این موضوع در کنار افزایش روزمره علوفه های خشبی هزینه تولید را تحت تاثیر قرار می دهد که در نهایت نبود تناسب میان هزینه های تولید با نرخ فروش کار را به جایی رسانده که دامداران ناگریز به کشتار دام های مولد و آبستن خود هستند که با این وجود آینده روشنی پیش روی صنعت دامپروری نیست