دولت در پرداخت یارانه به مشکل خورد

نیمه اول سال 1403 رو به پایان است و منابعی که طبق برآوردهای قانون بودجه باید برای پرداخت مصارف مهمی همچون انواع یارانه‌ها وصول می‌شد و تخصیص می‌یافت، با کسری بزرگ روبرو شده است؛ کسری که از ابتدای ارائه لایحه بودجه توسط ابراهیم رئیسی به مجلس پیش بینی می‌شد و حالا آمار سازمان هدفمندی یارانه‌ها گواهی بر آن است که حدود نیمی از منابع یادشده برای پرداخت انواع یارانه در نیمه اول سال 1403 محقق نشده است. 

مجموع منابعی که در بودجه 1403 (تبصره 8) برای اجرای هدفمندسازی یارانه‌ها در سال جاری پیش بینی شده، برابر با 879 همت است که رشد 15 درصدی را نسبت به قانون بودجه سال قبل نشان می‌دهد. این در حالی است که منتقدان با توجه به وضعیت محل‌های تامین منابع هدفمندی، تحقق منابع 879 همتی هدفمندی در سال 1403 را بعید دانسته و کسری این منابع را پیش بینی کرده بودند و امروز سخنگوی سازمان هدفمندی یارانه‌ها در گفت و گوی اختصاصی با «اقتصادنیوز» کسری 47 درصدی این منابع در نیمه اول سال را اعلام کرد؛ منابعی که بر اساس قانون باید از چهار محل «منابع حاصل از فروش داخلی فرآورده‌های نفتی»، «دریافتی حاصل از فروش داخلی گاز طبیعی»، «دریافتی حاصل از خالص صادرات فرآورده‌های نفتی» و «دریافتی حاصل از منابع فرعی گاز مثل اتان، ال پی جی و گوگرد» و همچنین «منابع حاصل از مابه التفاوت نرخ ارز ترجیحی برای تامین کالاهای اساسی» تامین شود.

حالا اظهارات طیبه حسینی، سخنگوی سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها در گفت و گو با «اقتصادنیوز» حکایت از آن دارد که بخش قابل توجهی از این منابع محقق نشده و در حدود 6 ماه اول امسال فقط 53 درصد از منابع هدفمندی محقق شده و به حساب سازمان هدفمندی یارانه ها واریز شده است. 

با این همه موضوع اصلی این است که با توجه به تنوع مصارف یارانه ای در کشور که اغلب از در دسته مصارف اجتناب ناپذیر دولت قرار می گیرند، سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها با کسری 47 درصدی منابع، یارانه ها را در نیمه نخست امسال از کدام ردیف های درآمدی پرداخته کرده است؟ پرسش دیگر آنکه آیا این سازمان با کسری یادشده، اساسا موفق به پرداخت همه انواع یارانه های تعریف شده در تبصره 8 قانون شده است؟

3 منبع کمکی برای پرداخت یارانه ها 

طیبه حسینی، سخنگوی سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها در گفت و گو با اقتصادنیوز با بیان اینکه «تا الان به صورت کلی 53 درصد از منابع سازمان هدفمندی یارانه‌ها وصول شده است» تاکید کرد: «اما این منابع پاسخگوی موارد اجتناب‌ناپذیری که در جدول تبصره 8 قانون بودجه تعریف شده، نبوده‌اند.»

او در پاسخ به این پرسش که سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها از چه محل هایی برای تامین کسری منابع یارانه ها استفاده کرده است گفت: «سازمان هدفمندی مجبور به «استفاده از تنخواه بانک مرکزی»، «استقراض از خزانه» و «مصوبه سران قوا از بودجه عمومی» شده تا از محل بودجه عمومی بتواند تقریبا 47 درصد دیگری را که شرکت‌های ذی‌مدخل نفتی منابعی که -طبق قانون ملزم به واریز آن بودند- نداده اند، جبران کند.»

حسینی با اشاره به موارد اولویت دار یارانه ای که به عنوان مصارف اجتناب‌ناپذیر در این تبصره یاد می شود و تامین آن در زمان مقرر الزامی است، توضیح داد: «این موارد شامل یارانه نقدی، مستمری امداد، بهزیستی، دارو و مطالبات گندم می‌شود» به گفته حسینی « سازمان هدفمندی در 6 ماه اول امسال با کسری یادشده، قادر به پرداخت سایر مواردی که قانونگذار در جدول تبصره هدفمندی یارانه ها در بودجه 1403 به عنوان مصارف یارانه ای آورده است، نشد زیرا برای اجتناب‌ناپذیرها پول نداشتیم، چه برسد به بقیه موارد!».

رونمایی از مقصر کسری بودجه یارانه ها

سخنگوی سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها همچنین در ادامه درباره علت این کسری، در گفت و گو با اقتصادنیوز از «شرکت‌های ذی‌مدخل نفتی پالایش، پخش و شرکت ملی گاز و شرکت نفت» نام برد و تاکید کرد: «الان مساله این است که چرا شرکت‌های ذی‌مدخل نفتی پالایش، پخش و شرکت ملی گاز و شرکت نفت منابعی را که طبق قانون برایشان تعیین شده، تامین نمی‌کنند و در نهایت سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها برای تامین موارد اجتناب‌ناپذیری که در قانون وجود دارد، مجبور به استقراض از خزانه، استفاده از تنخواه بانک مرکزی و مصوبه سران قوا می‌شود؟ این در حالی است که اگر شرکت‌های ذی‌مدخل نفتی به موقع منابع را تامین کنند، سازمان هدفمندی یارانه‌ها می‌تواند به موقع مطالبات و تعهداتی که را قانون بر عهده‌اش نهاده، انجام دهد.»

رقم پرداختی مطالبات دارو و ملزومات پزشکی

با این همه حسینی در پاسخ به این پرسش اقتصادنیوز که با کسری منابع هدفمندی، این سازمان در نیمه اول در پرداخت کدام یک از مصارف یارانه ای سال 1403 در 6 ماه نخست سال توفیق یافته، گفت: «یک هزار و 800  میلیارد تومان مطالبات دارو و ملزومات پزشکی به حساب ذینفعان نهایی پرداخت شد.»

حسینی افزود: «در اجرای جزء 2 بند (الف) تبصره 8 قانون بودجه 1403 کل کشور، سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها با ابلاغ و تخصیص سازمان برنامه و بودجه اعتبارات یارانه دارو بابت طرح دارویار را طبق اسناد دریافتی از سازمان های بیمه‌گر شامل بیمه سلامت، تامین اجتماعی و بیمه خدمات درمانی نیروهای مسلح به حساب ذینفعان نهایی واریز کرد.»

سخنگوی سازمان هدفمندی یارنه ها همچنین درباره پرداخت یارانه های به تاخیر افتاده در نیمه نخست امسال، تخصیص آنها را به «وصول منابع، ابلاغ و تخصیص سازمان برنامه و بودجه» منوط کرد. 

از افزایش یارانه معیشتی خبری نیست!

بر این اساس به نظر می رسد گمانه زنی‌ها درباره افزایش یارانه معیشتی 300 و 400 هزار تومانی نیز دیگر محتمل نباشد؛ چه آنکه سخنگوی سازمان هدفمندی یارانه ها به اقتصادنیوز تاکید کرد که با‌توجه به کسری موجود از یک سو و بودجه سازمان هدفمندی از سوی دیگر، امکان افزایش مبلغ این یارانه در سال ۱۴۰۳ وجود ندارد.